Hile Nedir

1-)HÎLE



Aldatacak tarz ve tedbir. Sahtekarlık, düzenbazlık.

Başkasını kurnazca hareket ve fiilleriyle aldatmak. Alış-verişlerde hileden maksat, bir kimseyi söz, fiil ve davranışlarıyla etkileyerek, satım akdinin onun yararına olduğunu telkin etmek ve onu piyasa fiyatının dışında bir satış bedeli ödemeye razı etmektir. Hile, ayet ve hadislerle yasaklanmıştır.

Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulur: "Ey iman edenler, Allah'a ve Peygambere hainlik etmeyin. Kendiniz bilip dururken emanetlerinize de hainlik etmeyiniz" (el-Enfal, 8/27). Ebu Hureyre (ö. 57/676)'den rivayete göre, Hz. Peygamber bir gün pazar yerinden geçerken elini bir hububat yığınının içine sokmuş, altının ıslak olduğunu görünce satıcıya sebebini sormuştur. Satıcı yağan yağmurun ıslattığını bildirince, Allah'ın elçisi şöyle buyurmuştur: "Bu ıslaklığı herkesin görmesi için hububatın üzerine çıkarman gerekmez miydi? Hile yapan, bizi aldatan benden değildir" (Müslim, İman, 164; Ebu Davud, Büyu', 50; Tirmizi, Büyu', 72).

Bu hadis alış-verişte hile yapmanın yasak olduğunu gösterir.

Satılan malda ayıp varsa, satıcının bunu müşteriye açıklaması gerekir. Ticaret örfünde, satılacak malın kıymetini ve dolayısıyla satış bedelini azaltan kusurlara "ayıp" denir (Ali Haydar, Düraru'l Hukkam Şerhu Mecelleti'l-Ahkam, I, 554 vd.; Mecelle, mad., 338).

Hadis-i şerifte şöyle buyurulur:

"Satıcı doğru söyler ve sattığı şeyin ayıbını açıkça beyan ederse, satışı bereketli olur. Yalan söyler ve sattığı malın ayıbını gizlerse, satışın bereketi yok olur" (Buhari).

Cenab-ı Allah şöyle buyurur: "Ey iman edenler, birbirinizin mallarını batıl yollarla yemeyiniz. Bu mallar, sizden karşılıklı rızaya dayanan bir ticaret yoluyla olursa bu müstesnadır" (en-Nisa, 4/29). "Azap olsun, ölçü de tartıda noksanlık edenlere. Onlar insanlardan ölçüp aldıkları zaman tam olarak alırlar; fakat insanlara verilmek üzere ölçtükleri veya onlara tarttıkları zaman eksiltirler" (el-Mutaffifın, 83/1, 2, 3). "Ölçüyü ve tartıyı doğru yapın. Biz insana ancak gücünün yeteceği kadarını yükleriz" (el-En'am, 6/ 152).

"Ölçüyü tam yapın, eksiltenlerden olmayın, doğru terazi ile tartın. İnsanların hakkını azaltmayın. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın"(eş-Şuara, 26/181-183).

Bu ve benzeri ayet ve hadisler müslümanın bütün iş ve muamelelerinde doğru hareket etmesini hile ve hud'adan uzak durmasını bildirmektedir.

Allah Rasulü özellikle ticaret yapanlara bu konuda şu tavsiyede bulunmuştur: "Bu tüccarlar topluluğu, alış-verişe boş söz ve yalan yere yemin çokça karıştığı için bunu sadakalarınızla telafi ediniz" (Ebu Davud, Büyu', 1).

Hile, ya sözle veya fiille karşı tarafı etkilemek suretiyle vuku bulur. Sözlü hile; tarafların birbirini etkilemek ve akde razı etmek için, bir takım aldatıcı ve yanıltıcı sözler konuşmasıdır. Amaç, ayıplı bir malı, müşteriye ayıpsız gibi satmak veya normalin üstünde bir fiyatla satışı gerçekleştirmektir. Mesela, satılan malı mevcut olmayan sıfatlarla övmek, malın kusurunu giılemek, üçüncü bir kişi aracılığı ile fiyatın yükselmesini sağlamak bunlar arasındadır (Abdülkerim Zeydan, İslam Hukukuna Giriş, Terc. Ali Şafak, İstanbul (t.y), s. 521). Fiili hile ise; taraflardan birisinin diğerini etkilemek ve alış verişe razı etmek için birtakım hileli hareketler yapmasıdır. Mesela; kalitesi düşük bir mala, aynı cins fakat kalitesi yüksek bir malın damgasını vurmak; kalan değeri yüksek olan kömüre düşük kalitelisini karıştırmak; sütsüz ineğin memelerini bağlayarak süt biriktirmek ve alıcıya çok süt varmış gibi göstermek (Buhari, Büyu', 64) ve böylece normal fiyatının üstünde fahiş gabn * derecesinde bir satış bedeli ile satmak gibi hilelerdir. Günlük hayatta buna benzer pek çok hile ve aldatma çeşitleri görülmektedir.

İşte, İslam bütün hile ve aldatmaları yasaklamış, müslümanın özünün ve sözünün bir olmasını istemiştir. Bütün namazların her rek'atında okunan Fatiha suresinde "Ey-Rabbimiz, bizi dosdoğru yola ilet" (el-Fatiha, 1/6) duasının tekrar edilmesi toplumu en doğruya, en güzele ulaştırma amacına yöneliktir.

Hamdi DÖNDÜREN

2-)

Aldatacak tarz ve tedbir. Sahtekarlık, düzenbazlık.

Başkasını kurnazca hareket ve fiilleriyle aldatmak. Alış-verişlerde hileden maksat, bir kimseyi söz, fiil ve davranışlarıyla etkileyerek, satım akdinin onun yararına olduğunu telkin etmek ve onu piyasa fiyatının dışında bir satış bedeli ödemeye razı etmektir. Hile, ayet ve hadislerle yasaklanmıştır.

Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulur: "Ey iman edenler, Allah'a ve Peygambere hainlik etmeyin. Kendiniz bilip dururken emanetlerinize de hainlik etmeyiniz" (el-Enfal, 8/27). Ebu Hureyre (ö. 57/676)'den rivayete göre, Hz. Peygamber bir gün pazar yerinden geçerken elini bir hububat yığınının içine sokmuş, altının ıslak olduğunu görünce satıcıya sebebini sormuştur. Satıcı yağan yağmurun ıslattığını bildirince, Allah'ın elçisi şöyle buyurmuştur: "Bu ıslaklığı herkesin görmesi için hububatın üzerine çıkarman gerekmez miydi? Hile yapan, bizi aldatan benden değildir" (Müslim, Iman, 164; Ebu Davud, Büyu', 50; Tirmizi, Büyu', 72).

Bu hadis alış-verişte hile yapmanın yasak olduğunu gösterir.

Satılan malda ayıp varsa, satıcının bunu müşteriye açıklaması gerekir. Ticaret örfünde, satılacak malın kıymetini ve dolayısıyla satış bedelini azaltan kusurlara "ayıp" denir (Ali Haydar, Düraru'l Hukkam Şerhu Mecelleti'l-Ahkam, I, 554 vd.; Mecelle, mad., 338).

Hadis-i şerifte şöyle buyurulur:

"Satıcı doğru söyler ve sattığı şeyin ayıbını açıkça beyan ederse, satışı bereketli olur. Yalan söyler ve sattığı malın ayıbını gizlerse, satışın bereketi yok olur" (Buhari).

Cenab-ı Allah şöyle buyurur: "Ey iman edenler, birbirinizin mallarını batıl yollarla yemeyiniz. Bu mallar, sizden karşılıklı rızaya dayanan bir ticaret yoluyla olursa bu müstesnadır" (en-Nisa, 4/29). "Azap olsun, ölçü de tartıda noksanlık edenlere. Onlar insanlardan ölçüp aldıkları zaman tam olarak alırlar; fakat insanlara verilmek üzere ölçtükleri veya onlara tarttıkları zaman eksiltirler" (el-Mutaffifın, 83/1, 2, 3). "Ölçüyü ve tartıyı doğru yapın. Biz insana ancak gücünün yeteceği kadarını yükleriz" (el-En'am, 6/ 152).

"Ölçüyü tam yapın, eksiltenlerden olmayın, doğru terazı ile tartın. Insanların hakkını azaltmayın. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın"(eş-Şuara, 26/181-183).

Bu ve benzeri ayet ve hadisler müslümanın bütün iş ve muamelelerinde doğru hareket etmesini hile ve hud'adan uzak durmasını bildirmektedir.

Allah Rasulü özellikle ticaret yapanlara bu konuda şu tavsiyede bulunmuştur: "Bu tüccarlar topluluğu, alış-verişe boş söz ve yalan yere yemin çokça karıştığı için bunu sadakalarınızla telafi ediniz" (Ebu Davud, Büyu', 1).

Hile, ya sözle veya fiille karşı tarafı etkilemek suretiyle vuku bulur. Sözlü hile; tarafların birbirini etkilemek ve akde razı etmek için, bir takım aldatıcı ve yanıltıcı sözler konuşmasıdır. Amaç, ayıplı bir malı, müşteriye ayıpsız gibi satmak veya normalın üstünde bir fiyatla satışı gerçekleştirmektir. Mesela, satılan malı mevcut olmayan sıfatlarla övmek, malın kusurunu giilemek, üçüncü bir kişi aracılığı ile fiyatın yükselmesini sağlamak bunlar arasındadır (Abdülkerim Zeydan, Islam Hukukuna Giriş, Terc. Ali Şafak, Istanbul (t.y), s. 521). Fiili hile ise; taraflardan birisinin diğerini etkilemek ve alış verişe razı etmek için birtakım hileli hareketler yapmasıdır. Mesela; kalitesi düşük bir mala, aynı cins fakat kalitesi yüksek bir malın damgasını vurmak; kalan değeri yüksek olan kömüre düşük kalitelisini karıştırmak; sütsüz ineğin memelerini bağlayarak süt biriktirmek ve alıcıya çok süt varmış gibi göstermek (Buhari, Büyu', 64) ve böylece normal fiyatının üstünde fahiş gabn * derecesinde bir satış bedeli ile satmak gibi hilelerdir. Günlük hayatta buna benzer pek çok hile ve aldatma çeşitleri görülmektedir.

Işte, Islam bütün hile ve aldatmaları yasaklamış, müslümanın özünün ve sözünün bir olmasını istemiştir. Bütün namazların her rek'atında okunan Fatiha suresinde "Ey-Rabbimiz, bizi dosdoğru yola ilet" (el-Fatiha, 1/6) duasının tekrar edilmesi toplumu en doğruya, en güzele ulaştırma amacına yöneliktir.

3-)Hile ile rızık artmaz. Malın bereketini giderir. Hile ile azar azar biriktirilen şeyler, ansızın gelen bir felaketle, birden bire giderek geride yalnız günahları kalır. Her san'atta hile yapmamak farzdır. Çürük iş yapmak ve gizlemek haramdır. (Muhammed Gazali)

4-)Birini aldatmak, yanıltmak için yapılan düzen, dolap, oyun, desise, entrika
Örnek:Gayet basit bir hile ile, saflığından istifade ederek işi başardı. R. H. Karay

5-)Çıkar sağlamak için bir şeye değersiz bir şey katma.

6-)Sinemadakine benzer sonuçların televizyonda elektronik yöntemlerle elde edileni.

7-)Olağan çevirim uygulayımlarıyla gerçekleştirilmesi güç, pahalı, tehlikeli, zaman alıcı ya da olanaksız bulunan işlemlerin, optik, mekanik, kimyasal bazı özelliklerden yararlanılarak yapılanı; bu yolla elde edilen olağandışı, olağanüstü sonuçlar. TV

8-)Bir çıkar nedeniyle hayvanın kusurlarını gizlemek veya daha iyi nitelikte göstermek için yapılan işlemler.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?