İbrahim Paşa (Nevşehirli, Damad) Nedir

1-)Sultan Üçüncü Ahmed Han devrinin meşhur sadrazamı. Enderun-i Hümayundan, yani Osmanlı Saray Üniversitesinden yetişen sadrazamların on üçüncüsü ve Osmanlı sadrazamlarının yüz otuzuncusudur. İzdin (Zeytin) Voyvodası Ali Ağanın oğlu olan İbrahim Paşa, Nevşehir’de dünyaya geldi. İş bulmak için İstanbul’a gelmiş ve Eski Saray masraf katibi Mustafa Efendinin delaletiyle (tavsiyesiyle) 1689’da sarayın helvacı ocağına, daha sonra eski saray baltacıları ocağına kaydolmuştur. İbrahim Efendi hizmetleri ile yükselip Darüssaade ağasının yazıcı halifesi olarak Padişahın bulunduğu Edirne’ye gitti. Şehzade Ahmed’in padişah olmasından sonra 1703’te Darüssaade ağası yazıcılığına tayin edildi. Bu vazifedeyken padişahın itimat ve teveccühünü kazandı. Ancak Sadrazam olan Çorlulu Ali Paşa onu Edirne’ye gönderdi.

1715’te MoraSeferine çıkanVeziriazam ŞehidAli Paşa, İbrahim Efendiyi mevkufatçılıkla beraberinde götürdü. Buranın alınmasından sonra da tahrir (katiplik) işi ile vazifelendirildi.

İbrahim Efendi, 1716 yılında Avusturyalılarla yapılanVaradinMuharebesinde bulundu. Mağlubiyetten sonra vaziyeti Padişaha arz etmek üzere bir ariza ile ordu tarafından Edirne’ye gönderildi.Sultan Üçüncü Ahmed çok güvendiği İbrahim Efendiyi geri göndermeyerek birinci ruznameci yaptı. Birkaç gün sonra da 3 Ekim 1716’da sadaret kaymakamlığına tayin eyledi.

İbrahim Paşa, 1717’de Şehid Ali Paşanın ölümüyle dul kalmış bulunanSultanÜçüncü Ahmed Hanın kızı Fatıma Sultanla nikahlanarak “Damad” oldu. İbrahim Paşanın teşebbüsleri sayesinde Avusturyalılarla sulh yapılmasının kararlaştırılmasından sonra, 1718’de veziriazamlığa getirilerek Avusturya ile Pasarofça Muahedesini imzaladı. Aynı yıl Venediklilerle de sulh yapıldı.

İbrahim Paşanın on üç yıl süren sadrazamlığı zamanında İran ile savaş yapıldı. Ancak sulhten sonra devlet bir huzur dönemine girmiştir.

Lale ve Çırağan, Sadabad ve diğer mesirelerde, helva sohbetleri düzenlenmesi de bu dönemde oldu. Bunun yanısıra ilk matbaanın tesisi ve sanayi müesseselerinin kurulması onun gayretleri ile gerçekleşti.İbrahim Paşa,Eylül 1730’da meydana gelen Patrona Halil İsyanında asiler tarafından işkence ile öldürüldü.

Devlet işlerine vakıf, düşünceli, mutedil, kadirşinas, kabiliyetli insanların kadrini bilen bir devlet adamıydı. Padişahın teveccühünü (sevgi ve yakınlık) kazanmakla ve bütün işleri eline almakla şımarmamış, kendisine fenalık yapanlara dahi iyilikte bulunmuştur.

Damad İbrahim Paşanın hayır eserleri oldukça fazladır. Bunların başında, zevcesi Fatıma Sultanla beraber İstanbul’da Şehzade Camii yakınında yaptırdıkları dershane (Darülhadis), talebeye mahsus odalar, sebil, kütüphane gelir.İstanbul’un muhtelif yerlerinde çeşme, sebil ve mesire yerleri yaptırmıştır. Ayrıca doğum yeri olan ve o tarihte Niğde’ye bağlı olan Muşkara köyünü, başka yerlerden ahaliyi getirip, aşiretleri iskan ile burayı kaza yaptı ve kasabayı sur ile genişletti. Muşkara adını kaldırıp Nevşehir diye adlandırdığı bu yerde iki cami, bir medrese ve medrese talebesiyle fakir halk için imaret yaptırdı.

İstanbul’da kitap satan esnafta bulunan nadide kitapların, ucuz fiyatla satın alınarakAvrupa’ya gönderildiğini öğrenen İbrahimPaşa, bu eserlerin yurtdışına çıkışını yasaklayıp kütüphaneler tesis etti. Ayrıca İstanbul’da bir çini fabrikası ve çuha fabrikasının yanında Hatayi ismi verilen kumaş fabrikasının tesisi, İbrahim Paşanın gayret ve çalışmalarıyla olmuştur. Lale devri ile başlayan park ve bahçelik de bu gayretli sadrazam sayesinde gerçekleşti. Ancak 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı ile yakılıp yıkılan bu bahçelerin benzerleri daha sonra Avrupa’da görüldü.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?