Karacaoğlan Nedir

1-)Türk saz şairi. On altıncı yüzyılın son çeyreği ile on yedinci yüzyılın ilk yarısında yaşamıştır. Güney Anadolu bölgesinde yaşamış, imparatorluğun çeşitli bölgelerini gezmiştir.

Gezdiği her yere aşık olmuş, sevdiği her bucağa koşmalar söylemiştir. Hayatı ve çevresi hakkında sağlam bilgiler olmadığından bu bilgileri kendi şiirlerine bakarak çıkarmak gerekiyor. Şiirlerinde geçen yer adlarına, töre ve adetlere, kullanılan deyim ve sözlere, tasvir edilen sevgililerin giyim kuşamlarına bakarak, Karacaoğlan’ın ömrünün büyük kısmını Güney Anadolu bölgesinde geçirmiş bir halk şairi olduğu görülmektedir.

Okur-yazar, fakat şehir kültürü etkisini en az hissettiren, köy ve oymak muhitlerine bağlı kalmış bir Türkmen şairidir.

Gençliğinde hayatı çok serüvenli bir şekilde geçmiştir. Karacaoğlan bir aşk ve tabiat şairidir. Kahramanlık belirten ve öğüt veren şiirleri varsa da, şiirleri umumiyetle hissidir. Anadolu tabiatı ve güzellikleriyle, yaşayışıyla haşırneşir olmuş ve sevgililerine olan aşkını bunlarla bezediği şiirleriyle, dile getirmiştir. Karacaoğlan’ın aşkı tasavvufi ve ilahi bir aşk olmayıp maddi (beşeri) bir aşktır. Her gördüğü güzele gönlünü kaptırmıştır.

Göçebe bir aşiret şairidir. Şehir, kasaba şairlerinden değişik özellikler gösterir. Dil, ifade, konu, tema, vezin, kafiye, nazım şekli bakımından, divan ve tekke şairlerinin etkisinde kalmamıştır. İçinde yaşadığı hayata, çevreye, halkın kültürüne ve zevkine bağlı kalmış, onların diliyle aşk ve tabiat sevgisini, gurbeti, bu duygulardan doğan dert ve üzüntüleri başarıyla ifade etmiştir. Aruz veznini hiç kullanmamış, hep hece vezniyle yazmış, hece vezninin de 6+5 ve 4+4 kalıbını kullanmıştır. Kafiyeler, yarım kafiye şeklindedir. Dil, konuşma dilidir, basittir. Mahalli kelimeler de kullanır. İfade açık ve sade fakat başarılıdır. Bugün elde bulunan beş yüze yakın şiirinde en çok koşma ve semai, bazan da destan nazım şeklini kullanmıştır. Çok gezen ve tanınan şairin zamanın devlet büyüklerinden bazılarıyla da görüştüğü, savaşlara katıldığı şiirlerinden anlaşılmaktadır.

Karacaoğlan iyimserdir. Ölüm gününe inanır, arada bir günahlarını düşünüp döğünür ve nasihat tarafına yönelir.

Karacaoğlan halkın arasında dolaştığından şiirlerini halkın öz dili ile söylemiş, yabancı kelime ve tamlamaları pek az kullanmıştır.

Karacaoğlan’ın şiirlerinden örnekler:

ÖĞÜT

Dinle sana bir nasihat edeyim

Hatırdan gönülden geçici olma

Yiğidin başına bir iş gelirse

Onu yadillere açıcı olma

Mecliste arif ol, kelamı dinle

El iki söylerse sen bir söyle

Elinden geldikçe iyilik eyle

Hatıra dokunup yıkıcı olma

El ariftir yoklar senin fendini

Dağıtırlar tuzağını bendini

Alçaklarda otur, gözet kendini

Kati yükseklerden uçucu olma

Karacaoğlan söyle sözün başarır

Aşkın deryasını boydan aşırır

Seni bir mecliste küçük düşürür

Kötülerle konup, göçücü olma

GÖNÜL

Evvel sen de yücelerden uçardın

Şimdi enginlere indin mi gönül?

Derya, deniz, dağ, taş demez geçerdin

Karadan menzilin aldın mı gönül?

Yiğitliğim elden gitti yel gibi

Damağımda tadı kaldı bal gibi

Hoyrat eli değmiş konca gül gibi

Bozulmuş bağlara döndün mü gönül?

Hasta oldun yastığını istersin

Kadir Mevlam sağlığını göstersin

Cennet-i aladan köşkün dilersin

Boynunun farzını kıldın mı gönül?

Karacaoğlan der ki söyle sözünü

Hakka teslim eyle kendi özünü

Nas içinde karalama yüzünü

Yolun doğrusunu buldun mu gönül?

Bu bilgi faydalı oldu mu ?