Mudarabe Sözlesmesının Sona Ermesı: Nedir

1-)

l) Tarafların tek yanlı iradesiyle fesih: İşletmeci veya sermaye sahibi, süresi belirlenmemiş olan mudarabeyi diledikleri zaman feshetme yetkisine sahiptir. Mudarib vekil, sermayedar vekalet veren durumunda olduğu için, tarafların bu vekalet ilişkisini sona erdirme imkanı vardır. Ancak fesih tasarrufunun geçerli olması için karşı tarafın bunu öğrenmesi, ayrıca ana paranın nakit para kabilinden elde bulunması da gereklidir. Aksi halde ya mal taksimi yapılır, ya da malın paraya dönüşmesi için mudaribe ek süre verilir (el-Kasani, a.g.e., VI, 112; İbnü'l-Hümam, a.g.e., VII, 74 vd.).

2) Taraflardan birisinin ölümü: İslam hukukçularının çoğunluğuna göre mudarib veya sermayedar ölünce mudarabe sona erer. Çünkü ölüm, vekalet ilişkisini sona erdirir. Karşı tarafın ölümü öğrenmesi de şart değildir. Malikilere göre ölüm, mudarebe akdini sonra erdirmez. Bu hak mirasçılara intikal eder.

3) Akıl hastalığı: Taraflardan birisi akıl hastası olunca mudarabe sona erer. Prensip olarak vekalet ilişkisini sona erdiren şeyler mudarabeyi de sona erdirir.

4) Dinden çıkmak: Ebu Hanife'ye göre, sermaye sahibi İslam'ı terkettiği ve bu haliyle öldüğü veya öldürüldüğü, yahut düşman ülkesine (darulharb) sığındığı zaman, irtidat tarihinden geçerli olmak üzere mudarabe akdi sona ermiş sayılır. Ancak bunun aksine mudaribin dinden çıkması mudarabe akdini etkilemez. Bu konuda görüş birliği vardır. Mudaribin, sermaye sahibinin irtidadından sonra yapacağı alış-veriş mevkuftur (askıdadır). Sermayedar İslam'a dönerse geçerli olur. Aksi halde, mudarib ana para nakit halinde iken mal almışsa, bu mallar ve karı kendisine ait olur. Mudarebe malı eşya kabilindense, bunları nakde çevirmeye devam etme hakkı vardır. Ebu Yusuf ve İmam Muhammed'e göre ise irtidat, mudarabeyi doğrudan etkilemez. Ancak sermayedar bu sebeple ölür veya öldürülür yahut, düşman ülkesine sığındığı karara bağlanırsa, ölümle ilgili hükümler cereyan eder (es-Serahsi, a.g.e., XXII,104, XXI, 86; el Kasani, a.g.e., VI, 112; İbnü'l-Hümam age, XXI, 74 vd),

5) Ana paranın helak olması: Ana para mudaribin elinde mal almadan önce helak olsa mudarebe akdi ortadan kalkar. Mudaribin sermayeyi istihlakı veya izinsiz olarak tasadduku yahut başkasına vermesi ve bunun da sermayeyi istihlakı halleri de akdi sona erdirir. Mudaribin yetki sınırlarını aşarak yapacağı bu gibi tasarruflardan sorumluluğu söz konusu olur (el-Kasani, a.g.e., VI, 113; ez-Zühayli, a.g.e., IV, 874).

Bu bilgi faydalı oldu mu ?