Mum Nedir

1-)Alm. Wachskerze, Fr. chandelle (n), İng. Candle. Balmumu, yağ, parafin, stearik asit, pallustik asitle meydana getirilen karışımlardan yapılan, ortasında bir fitil bulunan, yandığı zaman parlak alev veren, genellikle silindir, kesik koni ve çeşitli dekoratif biçim verilmiş çubuk.

Parmak boyunda, renkli süslü mumlar olduğu gibi insan boyunda ve kalın olanları da vardır. Kullanılmaya başlandıkları zaman kesin olarak bilinmemekle beraber, yapılan araştırmalar mumların menşeinin çok eski tarihlere dayandığını ortaya çıkarmıştır. Bulunan ilk örnekler, eski Mısır medeniyetine ait, koni şekilli, meşale yerine kullanılan, saz fitil etrafına balmumu sarılarak yapılmış irice mumlardır. Ortaçağ boyunca Avrupa’da aydınlatmanın en pratik yolu olan saz mumları, yağa batırılmış kalınca saz parçalarından imal ediliyordu. Gerek balmumundan, gerekse yağlardan yapılan mumların kullanılması yaygınlaşınca arzu edilen incelikte imal yoluna gidildi. Ancak mum ortaçağın ilk yarısı boyunca iptidai usüllerle imal ediliyor ve seri üretim sağlanamıyordu. On üçüncü yüzyılda Paris’te ilk mum imal evi kuruldu. Bu şehirde balmumu ve yağdan yapılanlar olmak üzere iki ayrı kola ayrılan mum endüstrisi elli yıl kadar sonra Londra’da da aynı gelişmeyi gösterdi. Bu durum 15. asra kadar devam etti. Bu asırdan itibaren ilk kalıpların kullanılmasına başlanmasına rağmen, elle mum yapma uzun süre ehemmiyetini kaybetmedi.

1820 senesinde Fransız mühendisi M. E. Chevrel, mum imalinde yağlarla birlikte yağ asitleri ve gliserini denedi. Bu maddeleri, yağları alkaliler ve sülfürik asit ile muameleye sokarak elde etmişti. Bu başlangıçtan itibaren, mum imalinde hızlı bir gelişme görüldü.

Köpek balıklarının yumurtalarından yapılan spermeçet mumlarının üretilmesine ise 1860’ta İngiltere’de başlandı. Bu mumların, mum endüstrisinde standartlaşmaya önayak olması ve fotometrik ölçü kabul edilmesiyle büyük bir gelişme oldu. Bunlar aynı zamanda önceki mumlardan daha parlak bir ışık vermekteydiler.

Aynı senelerde İngilizlerin uzun süren çalışmalardan sonra petrolden parafin imal etmeye muvaffak olması, 1859’da ABD’de petrol bulunması ile parafin de mum yapımında kullanılmaya başlandı. Parafin rafine edilmiş petrolün destilasyonu ile elde ediliyordu. Parafinin tek dezavantajı erime noktasının düşük olmasıydı. Bu problem parafinin stearik ve palmitik asitlerle birlikte kullanılmasıyla ortadan kaldırılınca, mum endüstrisinin en önemli hammaddesi parafin oldu. Bundan sonra mum yapımındaki gelişmeler, fitilin niteliği ile ilgili olup, mumun hammaddesinde çok az değişiklikler oldu.

İlk önceleri basit sicimlerden yapılan fitiller daha sonra W. Camba Ceréss’in 1825’te bulduğu bir usül ile boraks, potasyum nitrat, amonyum nitrat çözeltilerine batırılarak imal ediliyor ve bu sayede fitilin daha uzun süre dayanması ve alevin daha parlak olması sağlanıyordu. Günümüzde yapı olarak bunlardan fark göstermeyen mumlar, ileri teknoloji sayesinde daha hızlı olarak imal edilebilmektedir.

İslam kültür ve sanatı incelenirse mumun yerini kandilin aldığı görülür. Mum da kullanılmıştır. Ancak, emniyetli olması sebebiyle kandiller daha yaygınlaşmıştır. Buna karşılık batı, mumu ayin vasıtası olarak kullandığından bunun üzerinde çok çalışmışlardır.

Modern mum üretimi: Günümüzde kullanılan otomatik mum imal makinaları, Joseph Morgan’ın 1834’te imal ettiği kalıp makinalarının gelişmiş şekilleridir. Bunlar, seri halde, standart mum üretmeyi temin ederler. Ticari mum imalinde üç safha vardır.

1. Fitilin hazırlanması: İyi kalite pamuk veya benzeri bir lif, kıvrımlanarak ucu ilk ateşlemede tutuşacak şekilde hazırlanır. Fitilin kapillaritesi, yani mum maddesini yanma bölgesine sızdırma kabiliyeti, alevin hiç sönmemesini sağlayacak şekilde olmalıdır. Fitilin çeşitli metal tuzlarına batırılması hem bunu hem de alevin parlaklığını temin eder. Bu işlem yapılmazsa fitil ani olarak yanar, alev kısa sürede mumun içine gömülerek söner.

2. Mum maddesinin hazırlanması: Standart ticari mumlar, dekoratif veya büyük mumların hepsinin bileşimi aynıdır. Bir mumun % 60’ı parafin, % 35 stearik asit, % 5’i de boya, cila ve benzeri maddelerdir. Bu miktarlar mumun kullanılacağı zeminin şartları ile kendi aralarında değişiklik gösterebilmektedir. Balmumundan yapılan mumlar ise saf balmumu ile balmumu parafin karışımına az miktarda stearik asit eklenerek yapılırlar. Balmumundan mamül mumlar yumuşaktırlar, daha az dayanırlar.

Yapısı ne olursa olsun hazırlanan karışımlar çift dipli büyük kazanlara alınarak su buharı tatbikiyle ısıtılırlar. Bu ısıtma sırasında yapılacak küçük bir hata çok kötü sonuçlar alınmasına yol açar. Mum maddesi bu şekilde ısıtıldıktan sonra kristalleşmeye kadar bekleyince kalıplamaya hazır duruma gelir.

3) Kalıplama ve üretimin tamamlanması: Önce kalıpların ortasına fitil yerleştirilir. Kristalleşme durumunda madde üç bölümden meydana gelen kalıplara aktarılır. Genellikle demir döküm olan bu kalıpların ilk bölümü mumun silindir kısmını meydana getiren parça, ikinci bölümü de alttaki pistondur. Bu kalıplar soğuk su ile muamele edilerek içindeki madde iyice soğutulur. Daha sonra alttaki piston hareket ederek mumlar dışarı çıkarılır. Etraflarındaki artıklar temizlenerek cilalama ve boyama işlemleri yapılır. Bütün bu işlemler tamamlanınca ambalajlanarak pazarlamaya hazır hale getirilirler.

Daha önce de anlatıldığı gibi, mumların en eski ve genel gayesi aydınlatmadır. Elektrik ışığının her yere girdiği günümüzde elektrik kesintilerinde aydınlatma vasıtası olma özelliğini korumaktadır.

Mum, Hıristiyanlık ve Yahudilikte ve diğer bazı batıl inançlarda ibadet vasıtası olarak da kullanılmaktadır. Mesela Hıristiyanlar, noel yortularında (yılbaşında) adetleri olarak çam ağaçlarını mum ile süslemektedirler. İslamiyette mezarlarda mum yakmak, dinde yeri olmayan bir davranıştır. Eskiden elektriğin olmadığı zamanlarda, türbelerin aydınlatılması için burada vazifeli olan türbedarlara mum hediye edilirdi. Bu davranış, bir ibadet olmayıp, yardım mahiyetindeydi. Günümüzde elektrikle aydınlatmanın mümkün olması sebebiyle buna gerek kalmamıştır. Memleketimizin hemen her yerinde bol miktarda bulunan evliya, alim ve diğer büyüklerin türbelerine mum adamak, İslamiyette yasaktır. Türbelerin pencerelerinde mum yakmanın da türbedeki zata ve mum yakana hiçbir faydası olmaz. İslamiyette evliyanın ruhaniyetinden istifade etmek ve onların yardımlarına kavuşmak için türbelere saygı gösterilerek ziyaret edilir, ruhları için Kur’an-ı kerim ve diğer dualar okunur, Allahü tealanın rızası için hayır ve sadaka yapıp sevabı onun ruhuna gönderilir. Mezarlara mum yakmak, aslında Hıristiyanların adetidir. Müslümanlar bundan sakınır. Kilise, kullanacağı mumlarda % 30 oranında balmumunun olmasını bugün şart koşmaktadır.

2-)Alm. Kerze (f), Fr. Chandelle (n), İng. Candela. Işık şiddeti birimi. Bir Uluslararası mum saatte 7,8 gramı yanan bir spermecet mumunun yatay doğrultuda 1 m uzaklıkta meydana getirdiği aydınlatmaya eşittir. Bir yeni mum ise platinin erime sıcaklığındaki doğrultuda ve 1 m uzaklıktaki bir cisim üzerinde yaptığı aydınlatmanın 1/60’ı olup, Uluslararası mum’dan çok az farklıdır.

3-)Bir fitilin üzerine erimiş bal mumu, içyağı, stearik asit veya parafin dökülüp genellikle silindir biçiminde dondurulan ince, uzun aydınlatma aracı
Örnek:Kandil geceleri bu velilerin yerleri mumlarla donanırdı. Y. K. Beyatlı

4-)Bal mumu.

5-)Işık şiddeti birimi, kandela.

6-)Bazı böcekler ve bitkiler tarafından salgılanan, böceklerin deri ve tüylerini, bitkilerin yüzeyini kaplayarak koruyucu görev yapan, içinde serbest yağ asitleri, alkoller ve doymuş hidrokarbonlar bulunan esterler.

7-)Aydınlanma yeğinliği birimi.

8-)Büyük moleküllü yağ asitleriyle, gliserin dışındaki büyük moleküllü alkollerin oluşturduğu esterler.

9-)Kimi yağ asiti ve yüksek karbon sayılı hidrokarbonların oluşturdukları karışım.

10-)Uzun zincirli doymuş ve doymamış yağ asitlerinin (14-36 karbonlu) yine uzun zincirli alkollerle (16-22 karbonlu) esterleşmesiyle meydana gelen basit lipit.

11-)Yüksek erime noktasına sahip ve hayvanlar tarafından kolay sindirilemeyen, yapağıda bulunan lanolin ve su ürünlerinden elde edilen ispermeçet gibi örnekleri olan maddeler.

12-)Bir çeşit sert ve tatlı bira.

13-)Dili kasımpatı, krizantem.

14-)(-med,- ming) maske ile rol yapmak

15-)Susmuş, suskun

16-)(ünlem) Sus! Mums the word

17-)Dili efendim (hanımlara)

18-)İng., dili anne.

19-)Maske ile oynamak, dilsiz oyunu oynamak

20-)Sus!

Bu bilgi faydalı oldu mu ?