Mütekaddimun Nedir

1-)MÜTEKADDİMÛN



Önce gelenler, öne geçenler, daha önce gelip geçen anlamında bir terim. İslam hukukçuları genelde ilk üç asırda yetişmiş alimler hakkında kullanılır. Hicri ilk üç asırdan sonra gelen alimlere ise, sonrakiler anlamına gelen Müteahhirun* ismi verilmiştir. Mütekaddimun için "Selef"; Müteahhirun için "Halef" isimleri de kullanılmaktadır. Genelde bu tasnif, Ehl-i Sünnet alimleri hakkında kullanılır. Hatta Şemsu'l-Eimme Abdülaziz b. Ahmed el-Halvani (448/1056)dan önce yaşayan İslam hukukçularına "Mütekaddimun" denilir.

Alimlerin bu şekilde bir ayırıma tabi tutulmaları yaşadıkları zamanla ilgili olmakla birlikte, bu tasnifte başka hususlar da gözetilmiştir. Mütekaddimun ile Müteahhirun arasında nitelik bakımından da bir takım farklar sözkonusudur.

Mütekaddimun'un ilk nesli Sahabedir. Sahabe, Peygamber (s.a.s.)'i görme ve onun eğitiminden geçme bahtiyarlığına ermişlerdir. Bu sebeple İslam tarihi ve dini açıdan ayrı bir değere sahiptirler. Onlar, Peygamber(s.a.s.)'in eğitiminden geçmelerinin yanı sıra Kur'an'a da daha vakıftırlar. Kur'an onların konuştukları lisan ile inmiş ve Kur'an'ın inişine de şahid olmuşlardır.

Mütekaddimun'un ikinci nesli olan Tabiin nesli ise, Sahabenin eğitiminden geçmiştir. Hiç şüphesiz bu, onlara ayn bir özellik kazandırmıştır. Aynı şekilde sonra gelen her nesil, bir önceki neslin eğitiminden geçmiştir.

Mütekaddimun, sahip oldukları özelliklerden dolayı İslam ümmetinin önderleri; Müteahhirun ise tabi durumundadır. Mezhep imamlarının tümü Mütekaddimundandır.

Mütekaddimun'un üstün özelliklere sahip olmaları, İslam'ın çeşitli alanlarına bakış açılarının da netliğini ortaya koymaktadır.

Mütekaddimun, Arap diline tam anlamıyla vakıf olmaları ve dine olan katıksız samimiyet ve ihlasları sebebiyle nezih bir itikada sahip idiler. Allah ve Rasulü'nün söylediklerini olduğu gibi kabul ediyor ve hiçbir te'vile tabi tutmuyorlardı. İslam dışı yabancı kültürlere sebatla karşı koyuyor ve engin ilimleriyle onlara cevap veriyorlardı.

Mütekaddimun'un fakihlerine gelince...

lk üç asır fakihleri, her türlü mezhebi taassuptan uzak idiler. Fıkıh, Kur'an ve Sünnet'ten kaynaklanıyordu. Onlar Kur'an ve Sünnet'e aykırı düştüğüne inandıkları mezhep imamlarının ictihadlarını bile Kur'an ve Sünnet'in ışığında eleştiriye tabi tutuyorlardı. Bu anlayışları, ictihadda hareketliliği sağlıyor ve İslam hukukuna bir dinamizm kazandırıyordu.

Onların döneminde İslam hukuku altın çağını yaşamıştır. Oysa sonra gelen fakihler, meselelere daha çok kendi mezhepleri çerçevesinde çözüm aramış ve kendilerini taklid ruhuna kaptırmışlardır.

Bu dönemin mutasavvıfları da şer'i nasslara daha bağlı idiler. Yabancı kültürlerin Tasavvuf üzerindeki etkileri daha azdı. Daha sonra ortaya çıkan ölülerden yardım isteme, onlarla tevessül; rabıta; şeyhlerin gaybı bildiği ve Levhi Mahfuz'u okudukları, kalblere muttali' oldukları, kainatta tasarruf sahibi oldukları gibi anlayışlar mevcut değildi. Onlara ilham ve rüyalar değil, nasslar yol gösteriyordu. Hele Vahdet-i Vücud gibi tamamen yabancı kültürlerin ürünü olan bir düşünce onlarda hiç mevcut değildi.

Netice olarak, Mütekaddimun döneminde İslam düşünce ve kültürünün her alanı sonraki dönemlere nazaran daha nezih ve şaibesiz idi. Bu çağda ümmet üzerinde yabancı kültürlerin etkisi hemen hemen hiç yoktu.

Müteahhirun içerisinde de bu yolu izlemiş olanların varlığında şüphe yoktur. Ancak genel olarak bunu iddia etmek zordur. Eğer bir takım sapmalar olmasaydı, İslam ümmeti bugünkü durumdan daha farklı bir konumda olurdu.

M.Sait ŞİMŞEK

Bu bilgi faydalı oldu mu ?