Nebbaş Nedir

1-)NEBBÂŞ



Kabirleri kazıp kefen soyan kimse; nebş mastarından ism-i fail. Nebbaşın hırsız sayılıp sayılamayacağı, başka bir deyimle hırsızlık cezasının ona uygulanıp uygulanmayacağı konusunda, İslam hukukçuları arasında görüş ayrılığı vardır.

İslam usul hukukunda ayet ve hadislerin lafızları anlamlarının kapalılık durumuna göre hafi, müşkil, mücmel ve müteşabih çeşitlerine ayrılır. Hafi; sıygası dışında bir arız sebebiyle manası iyi anlaşılamayan, ne kastedildiği kapalı olan ve ancak araştırma sonucu kavranabilen lafızdır. İşte bu lafza usul bilginlerinin verdiği iki örnekten birisi nebbaş, diğeri tarrar (yankesici)dir. İslam hukukçuları tarrarın hırsız (sarık) hükmünde olduğunda görüş birliği halindedir.

Kabir hırsızlığının, koruma altındaki bir malı çalmadaki özellikleri taşımadığı görüşünde olan Ebu Hanife (ö:150/767) ve İmam Muhammed (ö. 189/805), kabir, kilitli bir evde olsa bile kefen soyucuya el kesme cezasının uygulanmayacağını söylerler. Onlara göre, nebbaşa hırsız (sarık) ismi verilmediği gibi, kabirden çalınan şey, hayatta olan bir kimsenin mülkü de değildir. Ayrıca kefen, koruma (hırz) altında da sayılmaz. Diğer yandan hırsızlık cezasının uygulanması için husumetin (dava) bulunması da gereklidir. Bu ise mal sahibi bulunursa mümkün olur. Bu duruma göre, kabir hırsızlığı günah ise de hırsızlık sayılmaz.

Ebu Yusuf (ö. 182/798), Şafii (ö. 204/819), Malik (ö.179/795) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855)'e göre, kefen soyucu veya yankesici her ikisi de hırsız hükmündedir. Bunlara hırsızlık cezası uygulanır. Bunların halk arasında hırsızlıktan başka adlar alması yaptıkları işin daha kötü ve çirkin olması yüzündendir. Diğer yandan kefen kendine göre koruma altındadır. O, ölünün mülkü sayılır. Ölünün mirasçıları onun cezalandırılmasını isteyebilirler. Mezar hırsızı, tıpkı ölünün borcunu ödemeden önce terekesinden bir şey çalmış gibidir. Gerçekte mülkiyet ölü için de sabittir ve onun adına hak isteyen de vardır. Buradaki kapalılık, lafzın aslında değil, söylenişinden ileri gelmektedir. Bu görüşte olan hukukçular hırsızlık cezasını bildiren ayetle (el-Maide, 5/38), bazı hadislere (bkz. Ebu Davud, Hudud, 20; ez-Zeylai, Nasbur-Raye, III, 366) dayanırlar. (bk. es-Serahsi, el-Mebsut, IX,159; el-Kasani, Bedayiu's-Sanayi, VII, 69; İbn Âbidin, Reddül-Muhtar, III, 219; ez-Zühayli, el-Fıkhul-İslami, VI, 113).

Günümüzde kefen bezi önemli bir eşya sayılmadığı için, mezar hırsızlığı daha çok altın diş ve bedene takılan kalb takviye aracı gibi bazı kıymetli tıbbi malzemeleri çalmak amacıyla da yapılabilir. Mezar hırsızlığının niteliği diğer hırsızlıklardan farklı olduğu dikkate alınarak, bu konuda şüphe bulunduğu, şüphe olan yerde de had cezalarının düşeceği hadisle sabittir (Ebu Davud, Salat, 14; Tirmizi, Hudud 2). Ancak had cezasının kalkması, günahı kaldırmadığı gibi, devletin koyacağı ta'zir cezasına da engel teşkil etmez.

Hamdi DÖNDÜREN

Bu bilgi faydalı oldu mu ?