Sevr Antlaşması Nedir

1-)Alm. Friedensvertrag (m), Von Sévres, Fr. Traité (m) de Sévres, İng. The Sévres Treaty. Birinci DünyaHarbi sonrasındaki antlaşmalardan. Osmanlı Devletiyle İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan arasında 10 Ağustos 1920 tarihinde Fransa’nın başşehri Paris’in Sevres kasabasında imzalandı. Osmanlı Sultanı Vahideddin Han (1918-1922) ileİngiliz, Fransız ve İtalyan parlamentoları tarafından tasdik edilmediğinden hükümsüz kalmıştır. Yunanistan tek taraflı kabul edip, yürürlüğe koymak istediyse de, ordusu 9 Eylül 1922’de İzmir’den EgeDenizine dökülünce, arzusundan vazgeçmek zorunda kaldı.

Sevr Antlaşması, 10 Nisan 1915 tarihinde Londra’daRusya-İngiltere-Fransa Gizli antlaşmasına göre,Türkiye’nin paylaşılması esasına dayanıyordu (Bkz. İstiklal Harbi). Fakat, Sevr’de, Bolşevik İhtilali, iç harp ve çarlığı destekleyen Avrupalı kuvvetlerle uğraşan Sovyet Rusya dışarıda bırakıldı. Sovyet Rusya dışarıda bırakılınca, önceki gizli antlaşmalarda Rusya’nın payına düşen topraklar yeniden paylaşıldı. Londra Antlaşmasında Rusya’ya verilen Türk Boğazlarının, Sevr öncesi tertiplerle İngiltere, Fransa ve İtalya kontrolünde tutulması kararlaştırıldı. İtilaf devletlerinin hazırladıkları antlaşma metnini Paris’te 11 Mayıs 1920 tarihinde Osmanlı Devleti temsilcisi eski sadrazam A.Tevfik Paşa okuyunca “İstiklalimize aykırıdır!” diyerek imzalamadı. Tevfik Paşa, antlaşma metnine itiraz cevabı yazıp, İstanbul’a döndü.

Osmanlı mebuslarının, İstanbul’un işgalinden sonra bir kısmı yakalanıp, Malta’ya sürüldü, bir kısmı da Anadolu’da Milli Mücadeleye katıldığından antlaşma metni Mebuslar Meclisinden geçemiyordu. Sultan Vahideddin Han, antlaşma metnini Türk İstiklaline aykırı bulduğundan, Mebuslar Meclisinden geçmediğini dünya kamuoyuna ilan edip, bütün baskılara rağmen tasdik etmedi. Yunanistan Meclisi, Sevr Antlaşmasını tasdik edip, yürürlüğe koymaya kalkıştı. Bunun üzerine beşinci defa sadrazamlığa getirilen Damad Ferid Paşa; ayandan Hadi Paşa, Filozof Rıza Tevfik ve Bern elçisi R. Halisbeylerle Paris’e gidip, Sevr Antlaşmasını imzaladı. Ancak bu antlaşma Osmanlı Sultanı Vahideddin Han ile İngiliz-Fransız-İtalyan parlamentolarınca tasdik edilmedi.

Dört yüz otuz üç madde ve on iki bölümden meydana gelen ve hiçbir zaman geçerli sayılmayan antlaşmanın hükümleri şunlardı:

1) İstanbul ile Boğazların veMarmara’nınAnadolu kıyılarının tahkim edilmemesi ve buraların Karma BoğazlarKomisyonunca kontrolü; 2) Suriye ve Lübnan’ın Fransızlara; Arabistan, Yemen, Irak, Filistin’in İngiltere’ye; yine Mısır, Sudan ve Kıbrıs’ın İngiliz idaresine; Fas ve Tunus’un Fransa’ya bırakılması; 3) İzmir/Aydın vilayetiyle Çatalca’dan batıya Doğu Trakya ve İmroz/Gökçeada ile Bozcaada dahil Yunanlılara; 4) Rize, Trabzon, Gümüşhane,Artvin, Kars, Ağrı,Van, Bitlis, Muş, Bingöl, Erzincan ve Erzurum’un Ermeniler’e; 5) Muğla ve Antalya’nın İtalya’ya verilip; Konya, Göller Bölgesi, Afyon ve Bursa’ya kadarki yerlerde de himaye hakkı tanınması; 6) Kapitülasyonların her devlete tanınması; 7) Osmanlı devlet borçlarının ödenmesi.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?