Tüzük Nedir

1-)Alm. 1. Statut (-en pl.) (n), 2. Vorschrift (-en pl.) (f), Fr. Statut (m), ordonnance (f), réglement (m), İng. Rules and regulations. Nizamname. İdare tarafından düzenlenen daimi, mücerret, objektif ve genel hükümleri ihtiva eden bir hukuki tasarruf.

Kanunlar anayasaya, tüzükler de kanunlara aykırı olamaz. Tüzükler kanunlarda yer alamayan teknik ihtiyaçları karşılamak ve teferruata ait hususları düzenlemek üzere; kanunların uygulayıcısı olan idare tarafından ortaya konan tasarruftur.

Türk hukukunda ilk tüzük, nizamname adı altında ve 1876 Anayasasıyla ortaya çıkarılmıştır. İdari dairelerin işlemleriyle ilgili nizamnameleri yapmak yetkisi padişaha aitti. 19E2��da nizamnamelerin, kanunların uygulanmasına ait olabileceği esası getirildi. 1924 ve 1961 Anayasalarındaysa durum bugünkü uygulama gibidir. Yani tüzük, bakanlar kurulu tarafından, kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek için Danıştay incelemesi ve Cumhurbaşkanı imzasından geçirilerek çıkarılır. Kanunlar gibi Resmi Gazete’de yayınlanır.

Bu şekilde düzenlemeye giden 1982 Anayasasının 115. maddesi, tüzüklerin, yeni bir hüküm getirmeyip, kanunlara uygun olması gerektiğini ve çıkarılış tarzını ortaya koymaktadır. 115. maddeye göre; “Bakanlar Kurulu, kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştayın incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükler çıkarabilir. Tüzükler, Cumhurbaşkanınca imzalanır ve kanunlar gibi yayımlanır.”

Tüzükler, belli şekil ve usul şartlarına uygun olarak çıkarılırlar. Bu yetki sadece Bakanlar Kurulu inhisarındadır. Danıştayca mutlaka incelenir. Cumhurbaşkanınca imzalanır ve Resmi Gazete’de yayınlanır. Yayınlanmayan tüzük yürürlüğe giremez. Kanuna aykırı olan tüzüğün iptali için Danıştay’a başvurulur. Danıştay Kanununun 24. maddesine göre, Danıştay bu hususta ilk derece mahkemesidir. Danıştay Dava Daireleri Kurulu, gerektiğinde tüzüğü iptal eder. Tüzüklerin uygulanmasını sağlamak için, ilgili bakanlıkça veya kamu tüzel kişiliğince; kanun ve tüzüklere uygun olarak “yönetmelikler” çıkarılabilir. Hangi yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayınlanacağı kanunda belirtilir. Tüzükler önem bakımından, anayasa ve kanunların altında ve fakat yönetmeliklerin üzerindedir.

Ayrıca TBMM’nin kendi yönetim ve işleyişini gösteren bir tüzüğü vardır ki, buna da içtüzük denir. Her meclis kendi içtüzüğünü yapar. İçtüzükler çok önemli siyasi belgelerdir. İç tüzüklerde milletvekillerinin vazifeleri, yetkileri belirlenir. Soru, gensoru, meclis soruşturması ve meclis araştırması müesseselerinin nasıl işletileceği, muhalefet ve iktidar partilerinin söz alma hakları, kanunların yapılması usulleri içtüzükle düzenlenir. İsim benzerliği dışında tüzüklerle içtüzüklerin hiçbir benzerliği yoktur.

Bundan başka dernek, kooperatif ve anonim şirketlerin kendi kuruluşlarına ve işleyişlerine ait esasları belirleyen ve kanunen çıkarılması mecburi olan, yazılı asıl belgeleri de vardır ki, bunlara da “tüzük” denir. Bunların da mesleki veya mahalli gazetelerde yayınlanması mecburiyeti vardır.

2-)(Regulatıon) Yasalarda
genel ve soyut olarak belirti­len İlke ve hükümlerin somutlaştırılması ve
açıklanması ama­cıyla bakanlar kurulunun damştay denetiminden geçirerek çı­kardığı
hukuki metinler.

3-)Herhangi bir kurumun veya kuruluşun tutacağı yolu ve uygulayacağı hükümleri sırasıyla gösteren maddelerin hepsi, nizamname, statü.

4-)Nizamname.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?