Vankuli Mehmed Efendi Nedir

1-)Osmanlılar zamanında yetişen fıkıh ve lügat alimi. Aslen Vanlı olduğu için Vani veya Vankuli nisbeleriyle meşhur olmuştur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 1591 (H. 1000) senesinde Medine’de vefat etti.

Zamanının alimlerinden ilim öğrenip, tahsilini tamamladıktan sonra çeşitli medreselerde müderrislik yaptı. 1562 senesinde İstanbul’da Mahmud Paşa, daha sonra Atik Ali Paşa Medresesine müderris olarak tayin edildi. 1568 senesinde Rodos’ta müftü ve Kanuni Sultan Süleyman Han Medresesi Müderrisliğine tayin edildi. 1573 senesinde Sahn-ı Seman (Fatih) medreselerinden birine müderris oldu. Manisa müftülüğü ve Selanik kadılığı yaptı. Tayin edildiği Amasya kadılığını kabul etmeyince Kütahya kadılığına tayin edildi. 1582 senesinde emekli oldu. Yedi sene müddetle aralıksız ilim ve ibadetle meşgul oldu. Faydalı eserler yazdı. 1590 senesinde Medine-i münevvere kadılığına gönderildi. Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem kabrini ziyaret etmekle ve hizmet etmekle şereflendi. 1591 (H.1000) senesinde Medine-i münevverede vefat etti.

Arapçada üstad olan Vankuli Mehmed Efendi İslam dininin emirlerine uymakta ve yasaklarından kaçınmakta çok gayretliydi. Müslümanlara nasihat edip doğru yoldan ayrılmamaları için çalışmayı, kafirleri İslamiyete davet için çalışmaktan daha mühim görürdü.

Eserleri:

1. Vankuli Lügati: Sıhah-ı Cevheri adlı meşhur Arapça lügatın Türkçeye tercümesidir. Eserin aslında bulunmayan ve Kamus-ı Muhit’te bulunmayan pek faydalı bilgileri de esere ilave etti. İbrahim Müteferrika tarafından kurulan matbaada ilk olarak basılan eser Vankuli Lügatı’dır.

2. Tercih-i Beyyinat: Fıkıh ilminde tercih ehli olarak bilinen alimlerin tecrih ettikleri müftabih (fetva verilen) kavillerin hangi kitaplarda bulunduğuna ve kolayca nasıl istifade edilebileceğine dair bir eserdir. Bu kitap bir nevi anahtar kitaptır.

3. Seyyid Şerif Cürcani’nin, Siracüddin Muhammed Secavendi’nin Feraiz-üs-Secavendi adlı eserine yaptığı şerh üzerine yazdığı haşiye.

4. Şerh-i Miftah-ün-Necat.

5. İmam-ı Gazali’nin Farsça olan Kimya-yı Seadet adlı eserinin Türkçeye tercümesi.

6. Nakd-üd-Dürer: Molla Hüsrev’in Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulan Dürer-ül-Hükkam adlı eserine yazdığı haşiye.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?