Çandarlı Ailesi Nedir

1-)Osmanlı Devletine hizmet etmiş asil bir Türk ailesi. Bu aileden en yüksek ilmi, idari, mülki, askeri makamlarda vazife almış şahsiyetler çıkmıştır.

Çandarlı ailesinin atası Kara Halil Hayreddin Paşa, Eskişehir’in Sivrihisar kazasının Cendere köyündendir. Kara Halil HayreddinPaşa, ahilerden olup, Şeyh Edebali’nin akrabalarındandı. Bilecik, İznik ve Bursa’da kadılık yaptı. Bursa kadısıyken Birinci Murad Han zamanında 1362’de Osmanlı Devletinin o devirdeki en yüksek ilmiye makamı olan Kazaskerliğe tayin edildi. Sultanla Rumeli’ye geçip Karaferya, Serez ve Selanik fethinde, Arnavutluk’ta da askeri harekatlarda bulundu.

Kara Halil Hayreddin Paşa iyi bir teşkilatçıydı. Beyliğin ilk askeri teşkilatı olan yaya ve müsellem teşkilatını kurarak muntazam askeri birliklerin ilk temelini attı. Ancak fetihlerin ilerlemesi ve elde fazla kuvvet bulundurulması zaruret haline gelince, yine Kara Halil’in tavsiyesiyle muharebede esir düşen genç Hıristiyanların Türk köylüsünün yanına verilmek suretiyle, İslam terbiyesi üzere yetiştirilip, Türkçeyi de öğrendikten sonra acemi ocağına verilmesi ve oradan da yeniçeri olmaları usulü kabul edildi. Bu suretle kurulan ocağa yeniçeri ocağı denildi. Kara Halil ulemadan Kara Rüstem’le birlikte maliye teşkilatını kurdu. Osmanlılarda vezirlerin idari, mali işlerinden başka, mülki ve askeri bütün işlerine bakan ilk veziri Kara Halil Hayreddin Paşadır. O, Balkanlarda fetihler yaparken oğlu Ali Paşa da Sultan Birinci Murad Hanın yanında Anadolu’da gazalara katılıyordu.

Çandarlı Kara Halil Paşanın Osmanlıya hizmetleri devlet içinde bu aileye verilen değeri arttırdı. 1387’de Paşa’nın Serez’de vefatıyla oğlu Ali Paşa vezirliğe getirildi. Ali Paşadan sonra, kardeşi İbrahim Paşa, Fetret devrinden sonra Çelebi Mehmed Han tarafından önce vezirliğe sonra da veziriazamlığa getirildi. Veziriazam İbrahim Paşa, ölüm tarihi olan 1429’a kadar bu görevde kaldı. İbrahim Paşanın iki oğlu vardı. Büyük oğlu Halil Paşa babasından sonra veziriazam olmuştur. Küçük oğlu Mahmud Çelebi de Çelebi Mehmed’in kızı Hafsa Sultanla evlenmiştir.

Sultan İkinci Murad’ın fevkalade itimadı olan veziriazamı Çandarlı Halil Paşanın, 1444’te Osmanlı tahtının yeni sahibi küçük yaştaki İkinci Mehmed Han devrinde de devleti bildiği gibi idare etmesi, genç Sultan’ın dikkatinden kaçmıyordu. Bu arada Macar kralı, Osmanlı tahtında genç birisinin bulunmasından faydalanmak istedi. Fatih’in şahsiyetine bütünüyle vakıf olmayan veziriazam Çandarlı, Osmanlı menfaati için Segedin Antlaşmasından sonra Manisa’ya çekilmiş olan İkinci Murad’ı tekrar hükümdar ilan ettirmek için çareler aradı ve Osmanlı sarayındaki devşirmeleri harekete geçirip, İkinci Mehmed Han aleyhinde propagandaya sebeb oldu. Sonunda İkinci Mehmed Hanı da ikna edip, babası İkinci Murad Hanın tekrar tahta çıkmasını temin etti. Murad Han Osmanlı ordusuna 1448’de Kosova’da büyük bir zafer daha kazandırdı. İkinci Murad Hanın ölümünden sonra yerine ikinci defa tahta geçen İkinci Mehmed Han (Fatih)zamanında da veziriazamlık görevini sürdürdü. İstanbul’un fethi öncesi ve fetih esnasında aleyhinde yapılan propagandaların neticesinde Haziran 1453’te azledilerek çocuklarıyla beraber Yedikule zindanına hapsedilip, mallarına da el konuldu. Bir süre sonra Çandarlı Halil Paşa öldürüldü. Çocukları serbest bırakılıp malları da geri verildi. Halil Paşanın kabri İznik’tedir.

Halil Paşanın iki oğlu vardı. Büyüğü Süleyman Çelebi kazasker, küçüğü İbrahim Çelebi de Bursa kadısı idi. Çandarlı Halil’in oğlu İbrahim Paşa önce kadılıktan azledilip zindana atıldı ise de serbest bırakıldı. Fatih Sultan Mehmed Han, Çandarlı İbrahim Paşayı Amasya kadılığına tayin etti. Şehzade İkinci Bayezid Han babasının vefatından sonra lalası Çandarlı İbrahim Paşayı İstanbul’a götürüp önce kazasker sonra da veziriazam tayin etmiştir. 1499 İnebahtı Seferi esnasında vefat eden veziriazam Çandarlı İbrahim Paşa, İznik’teki babası Çandarlı Halil Paşanın türbesine nakledilmiştir.

Çandarlı ailesinden 1499’da vefat eden İbrahim Paşadan sonra veziriazam tayin edilmemiştir. İbrahim Paşanın oğullarından Hüseyin Paşa Diyarbakır, Îsa Paşa da Şam Beylerbeyliklerinde vazife yapmışlardır. Îsa Paşanın oğlu şair ve edebiyatçı Halil Beyden sonra Çandarlı Sülalesinden 1791’de vefat eden vezir Ali Paşadan başka kayda değer bir devlet adamı görülmemiştir.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?