Ibn Mace Nedir

1-)İBN MACE



Kutub-i Sitte'den kabul edilen "es-Sünen" isimli eserin müellifi. Hicri üçüncü yüzyılın önde gelen hadis hafızlarındandır. İsmi; Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid b. Mace el-Kazvim, Mevla Rabia.

İbn Mace adıyla meşhur olan müellifin adının menşei ihtilaflıdır. Bir rivayete göre Mace dedesinin ismidir. Tercih edilen görüşe göre Mace babasının ismidir. Kelime farsça kökenlidir. Firuzabadi Kamusunda Mace'nin babasına ait bir lakap olduğunu söylemiştir.

İbn Mace'nin isminin okunuşu hadisçiler arasında ihtilaflı bir konudur. Bazıları İbn Maceh şeklinde okumuşlar. Bazı hadisçiler de İbn Macete şekliyle söylemişlerdir. Türkçe'de kelimenin sonundaki yuvarlak te harfi okunmadığından dilimizde bu hadisçinin ismi ibn Mace olarak meşhur olmuştur.

İbn Mace Kazvin şehrinde H. 20D yılında dünyaya gelmiştir. H. 273 yılında Ramazan'ın bitimine sekiz gün kala Pazartesi günü vefat etmiştir.

İbn Mace dönemin önde gelen hadisçilerinden ders okumuş ve hadis dinlemiştir. O'nun hocaları arasında şunları sayabiliriz: Muhammed b. Abdillah b. Numeyr, Abdullah b. El-Muaviye, Hişam b. Ammar, Davud b. Ruseyd, Ebubekir b. Ebi Şeybe, İbrahim b. el-Münzir el-Hazami. Bu saydığımız alimler dönemin meşhur hadisçileri İbn Mace'nin önemli hocalarıdır. ibn Mace'nin hadis aldığı şeyhlerin sayısı ise daha fazladır. Talebeleri arasında şu hadisçileri sayabiliriz: Muhammed b. İsa el-Ebheri, Ebu'l-Hasan el-Kattan, Süleyman b. Yezid el-Kazvini, Ahmed b. İbrahim el-Kazvini, İshak b. Muhammed el-Kazvıni. Bu talebeler İbn Mace'nin yüzlerce talebesinden birkaç tanesidir (Zehebi, Tezkiretü'l-Huffaz, II, 183).

Dönemin ilmi geleneğine uygun olarak İbn Mace çeşitli beldelere ilim seyahatları (rıhle) yapmıştır. Irak, Basra, Kufe, Bağdad, Mekke, Şam, Mısır ve Rey beldelerini hadis ilmini öğrenmek ve hadis yazmak için dolaşmıştır. Bu şehirlerdeki meşhur hadisçilerle ve büyük alimlerle görüşmüş, onlardan ilim almıştır. İbn Hallikan O'nun hakkında "hadis ilminde imam ve hadis ilimleri ile ilgili bütün disiplinlerde otorite sahibiydi" demiştir (İbn Hallikan, Vefayatu'l-A'yan, III, 407).

İbn Mace'nin tefsir ve tarih ilimlerinde de geniş bilgisi vardır. Kur'an tefsiri ile ilgili bir eseri ve güzel bir tarih kitabı vardır (Ebü'l-Ferec İbnu'l Cevzi, el-Muntazam, V, 90).

Sünen-i İbn Mace

İbn Mace'nin Sünen'i diğer sünenler arasında tertibinin güzelliği ve zevaidinin çokluğu ile temayuz etmiştir. ibn Mace'nin en önemli meşhur eseridir. Bu eserde hadisler fıkıh bablarına göre tertip edilmiştir. Eserin mukaddime bölümünde ise sünnete ittibanın önemi bidat'tan sakınmanın gereği ve bu meselelere tealluk eden konularla ilgili hadisler bir araya getirilmiştir. Bundan dolayı da "Sünen" grubundan kabul edilmiştir.

İbn Mace bu eserini telif ettiğinde dönemin büyük hadis tenkitçisi Ebu Zur'a er-Razi'ye sunmuştur. Ebu Zur'a Sünen hakkında şunları söylemiştir: "Bu kitap halkın eline geçerse mevcut hadis kitaplarının çoğunun yerini alacağını zannediyorum" ibn Mace'nin eserindeki zayıf hadisler için Ebu Zur'a "isnadı zayıf olan hadislerin otuzu geçmeyeceğini ümit ediyorum" demiştir.

İbn Mace'nin Sünen'inde 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis vardır. Bu rakam Sünen'in M. Fuad Abdulbaki'nin tahkiki ile basılan baskısındaki rakamlamaya göredir. Sünen'de bulunan hadislerin 3002 tanesi Kütüb-i Sitte'nin diğer beş kitabında mevcuttur. Bu beş eserde bulunmayıp yalnız ibn Mace'nin eserinde bulunan zevaid'in miktarı 1339'dur. Bu hadislerin sıhhat derecesi de şöyle tesbit edilmiştir. Ricali sıka ve isnadı hasen olanlar 199 tane, isnadı zayıf olanlar 613 tanedir. Münker, mekzub veya isnadı çok fazla olması Sünen'in değerini artırmaktadır. Belki de Darimi (ö. 255)'nin eserinin yerine Kütüb-i Sitte'nin altıncı kitabı olmasının en büyük sebebi İbn Mace'nin Sünen'indeki bu diğer beş hadis kitabında bulunmayan hadislerin sayısının çokluğudur.

İbn Mace'nin eserini Kütüb-i Sitte'den ilk kabul eden İmam Muhammed b. Tahir el-Makdisidir. Makdisi "Şurutu'l-Eimmeti's-Sitte" isimli eserinde altıncı eser olarak İbn Mace'nin eserini almış ve bu dönemden sonra bu şekilde yaygınlaşmıştır. Zehebi ibn Mace'nin eseri hakkında "güzel bir kitaptır. Vahi hadisleri onun güzelliğini gidermese daha iyi olurdu. Ancak bunlar da fazla değildir" (Zehebi, a.g.e, II, 189).

Sünen'in meşhur ravileri şunlardır: Ebu'l-Hasan el-Kattan, Süleyman b. Yezid, Ebu Ca'fer Muhammed b. İsa ve Ebu Bekr Hamid el-Eheri'dir.

Şamil İA.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?