Itıkaf Nedir

1-)İTİKÂF



Bir yerde bekleme, durma ve kendini orada hapsetme. Akıl baliğ veya temyiz kudretine sahip bir müslümanın beş vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet niyetiyle bir süre durması anlamında bir fıkıh terimi.

İtikaf, Kur'an ve sünnetle sabittir. Kur'an'da Ramazan ayının gecelerinden söz edilirken; "... Camilerde itikafta iken de hanımlarınıza yaklaşmayın..." (el-Bakara, 2/ 187) buyurulur. Başka bir ayette itikaf ibadetinin daha önceki ümmetlerde de yapıldığına işaret edilir (bk. el-Bakara, 2/125). Hz. Peygamber'in özellikle Ramazan içinde ve Ramazanın son on gününde itikaf yaptığını bildiren çeşitli hadis-i şerifler vardır. Hz. Âişe'nin şöyle dediği nakledilmiştir: "Resulullah (s.a.s) Ramazan'ın son on gününde itikaf yaparlardı. Bu durum vefat zamanına kadar bu şekilde devam etmiştir. Daha sonra Hz. Peygamber'in zevceleri itikafı sürdürmüşlerdir" (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129; bk. Buhari, İ'tikaf, 1-18; Ezan, 12, 135; Hayz 10; Müslim, İ'tikaf, 1-6; Ebu Davud, Ramazan, 3; Savm, 77).

Ebu Hanife'ye göre içinde beş vakit namaz kılman her mescidde itikafta bulunmak caizdir. Ebu Hanife ve İmam Malik'e göre itikafın nafile olarak en azı bir gündür. Ebu Yusuf en az süreyi, bir günün yarıdan çoğu olarak belirlerken İmam Muhammed itikaf için bir saati de yeterli bulur.

Mesciddeki itikaf erkeklere mahsustur. Kadınlar evde mescit edindikleri bir yerde itikafta bulunabilir (ez-Zebidi, Tecrid-i«Sarih, Terc. Kamil Miras, Ankara 1984, VI, 323-326).

İtikaf üçe ayrılır:

a. Vacip olan itikaf: Adak olan itikaf vaciptir. Bu, en az bir gün olur ve gündüz oruçla geçirilir. Hz. Ömer, Resulullah (s.a.s)'den, "Cahiliyye devrinde Mescid-i Haram'da bir gece itikafta bulunmayı adamıştım; ne yapayım" diye sormuş Resulullah (s.a.s); "Adağını yerine getir" buyurmuştur (Buharı, i'tikaf, 16; Ahmed b. Hanbel, ll, 10).

b- Sünnet olan itikaf: Ramazan'ın son on gününde itikafa girmek sünnettir. Hz. Âişe'nin rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.s) orucun farz kılınmasından ömrünün sonuna kadar Ramazan aylarının son on gününde itikafa girmiştir (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129). Bir yerleşim merkezinde bulunan müslümanlardan birisi bu sünneti yerine getirirse, diğerleri üzerinden bu görev düşer. Bu duruma göre, her yerleşim birimi için itikaf sünnet-i kifaye hükmündedir. Bir kişinin bunu yapması o beldedeki diğer müslümanları sorumluluktan kurtardığı gibi Cenab-ı Hakk'ın, itikaf yapanın ecrini diğer belde müslümanlarına da vereceği umulur.

c- Müstehab (mendub) olan itikaf: Vacip ve sünnet olan itikafların dışında itikafa girmek müstehabdır. Bunun belirli bir vakti yoktur. Hatta mescide giren kimse çıkıncaya kadar itikafa niyet ederse orada kaldığı sürece itikafta sayılır. Bu itikafda oruç şart değildir. Bazı müctehidlerin, itikaf süresinin bir saat bile olabileceği görüsünde bulunduklarını yukarıda zikretmiştik.

İtikafın Şartları

1- Niyet; Niyetsiz itikaf olmaz. Nezredilen itikafda niyetin ayrıca dil ile ifade edilmesi gerekir.

2- Mescid: Erkeğin, itikafı cemaatle beş vakit namaz kılman mescidde olmalıdır. İtikafın en faziletlisi Mescid-i Haram'da, sonra Mescid-i Nebevi'de ve sonra da Mescid-i Aksa'da olandır. Diğer mescidlerdeki fazilet cemaatin çokluğuna göre değişir.

3- Oruç: Daha önce de belirttiğimiz gibi vacip olan itikaf için oruç şarttır. Sünnet itikaf Ramazan ayında olduğu için zaten oruçlu bulunma şart vardır.

4- Temizlik: Kadınların hayız ve nifastan temiz olmaları gerekir. Cünüplük oruca mani olmadığı gibi, itikafı da bozmaz. itikafa giren cami içinde iken ihtilam olursa, dışarı çıkarak gusül abdesti alır ve yeniden itikafa devam eder.

tikafta erginlik çağına gelmiş olmak şart değildir. Bu nedenle mümeyyiz bir çocuğun itikafı da geçerlidir.

Kadının itikafa girebilmesi için kocasının iznini alması şarttır.

İtikaf sırasında kötü ve çirkin söz söylememek, Ramazanın son on gününü ve cemaatı kalabalık olan mescidi tercih etmek, itikaf günlerinde Kur'an, hadis, Allah'ı zikir ve ibadetle meşgul olmak ve temiz elbise giyip güzel kokular sürünmek itikafın adabındandır.

İtikafı bozan şeyler

a- Cinsi ilişkide bulunmak. Kur'an-ı Kerimde; "Mescidlerde itikafa çekildiğinizde kadınlarınıza yaklaşmayın " (el-Bakara, 2/187) buyurulur. Öpmek ve kucaklamak gibi şeylerden dolay inzal vaki olursa yine itikaf bozulur.

b- Herhangi bir ihtiyaç yokken mescidden dışarı çıkmak.

c- Bayılmak.

İtikafa giren kimse mescidden ancak şer'i, zaruri ve tabii ihtiyaçları için çıkabilir.

İtikafa giren kimsenin bulunduğu mescidde cuma namazı kılınmıyorsa, cuma namazını kılmak üzere başka bir mescide gitmesi, küçük ve büyük abdest bozmak için mescidden dışarı çıkması tabii bir ihtiyaçtır.

İçerisinde bulunduğu mescidden zorla çıkarılması ya da şahsı ve eşyası hakkında korkusu sebebiyle başka bir mescide taşınmak için çıkması ise zaruri ihtiyaç sebebiyle çıkıştır.

Bunların dışında mescidden çıkmak itikafı bozar. İtikafda olan kimsenin yemesi, içmesi, uyuması ve ihtiyacı olan şeyleri satın alması mescidde olur (bk. İbn Âbidin, Reddü'l-Muhtar, İstanbul 1984, II, 440 vd.; ez-Zebidi, a.g.e., VI, 323 vd.; Mehmed Zihni, Ni'met-i İslam, İstanbul 1328, s. 98 vd.).

Abdullah YÜCEL

2-)

Bir yerde bekleme, durma ve kendini orada hapsetme. Akıl baliğ veya temyiz kudretine sahip bir müslümanın beş vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet niyetiyle bir süre durması anlamında bir fıkıh terimi.

İtikaf, Kur'an ve sünnetle sabittir. Kur'an'da Ramazan ayının gecelerinden söz edilirken; "... Camilerde itikafta iken de hanımlarınıza yaklaşmayın..." (el-Bakara, 2/ 187) buyurulur. Başka bir ayette itikaf ibadetinin daha önceki ümmetlerde de yapıldığına işaret edilir (bk. el-Bakara, 2/125). Hz. Peygamber'in özellikle Ramazan içinde ve Ramazanın son on gününde itikaf yaptığını bildiren çeşitli hadis-i şerifler vardır. Hz. Âişe'nin şöyle dediği nakledilmiştir: "Resulullah (s.a.s) Ramazan'ın son on gününde itikaf yaparlardı. Bu durum vefat zamanına kadar bu şekilde devam etmiştir. Daha sonra Hz. Peygamber'in zevceleri itikafı sürdürmüşlerdir" (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129; bk. Buhari, İ'tikaf, 1-18; Ezan, 12, 135; Hayz 10; Müslim, İ'tikaf, 1-6; Ebu Davud, Ramazan, 3; Savm, 77).

Ebu Hanife'ye göre içinde beş vakit namaz kılman her mescidde itikafta bulunmak caizdir. Ebu Hanife ve İmam Malik'e göre itikafın nafile olarak en azı bir gündür. Ebu Yusuf en az süreyi, bir günün yarıdan çoğu olarak belirlerken İmam Muhammed itikaf için bir saati de yeterli bulur.

Mesciddeki itikaf erkeklere mahsustur. Kadınlar evde mescit edindikleri bir yerde itikafta bulunabilir (ez-Zebidi, Tecrid-i«Sarih, Terc. Kamil Miras, Ankara 1984, VI, 323-326).

Bu bilgi faydalı oldu mu ?