Şah Zaman Nedir

1-)Afganistan Şahlığının üçüncü hükümdarı. Babası Timur Şah (1773-1793) olup, onun zamanında devlet hizmetinde ve saltanat naipliği vazifelerinde bulundu. Babasının vefatıyla 1793’te Afgan Şahı oldu.

İngilizleriHindistan’dan çıkarmak gayesindeydi. Hindistan’a ilk seferini 1795’te yaptı. Pencaptayken, İngilizlerin teşvikiyle İran’ın Afganistan’a taarruzu üzerine döndü. İranlılar Meşhed’i zaptetti. İran’daki Kaçar Hanedanıyla antlaşma yaptı. Meşhed İran’da kaldı. Âsi ağabeyiMahmud’u affedip, Herat valiliğine getirdi. 1797’dePencab’a gelip, Lahor’u aldı. Gürganiyye Devletine asi, Marathalar ve Catlar’ı yendi. Dehli’ye harekatını planlarken kardeşi Mahmud isyan edince, Afganistan’a döndü. Mahmud’u yenip, kaçırttı. Mahmud’un İran’a ilticasını önlemek için oğlu Kayser’i Herat valiliğine tayin etti. İran’a Şir Muhammed Han idaresinde bir ordu gönderip, Meşhed’i tekrar Afgan şahlığına kazandırdı.

İngilizlerin Hindistan’daki baskı ve istilası artınca, bölge hükümdarlarının daveti üzerine, 1798’de Üçüncü Hind Seferine çıktı. Lahor’a girdi. Gürganiyye Hükümdarı İkinci Şah-ı Âlem-i İngilizlerin baskısından kurtarmak istiyordu.Şah Zaman’ın Hindistan’a girişi İngilizler’i telaşlandırdı. İngilizler Hindistan’daki baskı ve istilalarının durdurulup, hakimiyetlerine son verileceği telaşıyla harekete geçtiler. İran’daki İngiliz memurları vasıtasıyla Kaçar Hanedanından Feth Ali Hanı ve Mahmud’u, Şah Zaman aleyhine kışkırttılar. Mahmud, İngilizlerin teşvikiyle İran’dan askeri yardım ve ordu alıp, Herat’a hareket etti. Şah Zaman, Mahmud’un isyanı üzerine Hind Seferini tamamlamadan üçüncü defa ülkesine döndü. Şah Zaman ve Herat Valisi veliahd Kayser, asi Mahmud ve İran ordusunu yenip dağıttı.

Şah Zaman, Afganistan’dayken Pencab’da Sihler isyan edip, Lahor’u zaptettiler. Sihler, Lahor’daki Afgan valisini öldürdüler. Şah Zaman, 1800’de dördüncü defa Hind Seferine çıktı. Pencab’a girdi. Lahor valiliğini Rancit Sing’e verdi. Şah Zaman, Hindistan’dayken Mahmud, Sistan Hakimi Behram Hanın yardımıyla Afganistan’a girdi. Mahmud, Afganlıların desteğini sağlayıp, Kandahar’a hakim oldu. Şah Zaman, Kabil’e dönüp, oğlu Nasr kumandasında Kandahar’a ordu gönderdi. Askerlerden Mahmud safına geçmeler başlayınca Kabil’e dönüldü. Şah Zaman, Kabil’den Peşaver’e yola çıktıysa da, yakalandı ve gözlerine mil çekildi. Mahmud hükümdar oldu (1801).

Şah Zaman, 1793 ile 1801 yılları arasında Afganistan hükümdarı olmasına rağmen doğum ve vefat tarihi bilinmemektedir. Hindistan’daki İngiliz baskı ve istilasına son vermek için çok uğraştı. Bu gayeyleHindistan’a dört sefer yaptı. İngilizleri muharebe meydanında hiçbir zaman bulamadı, yalnız onların siyasi entrikalarını buldu. Bunun neticesinde çıkan isyanlarla tahtından oldu.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?