Garıb Hadıs Nedir

1-)GARİB HADİS



Senedinin bir veya birkaç tabakasında ravi adedi bire düşen hadis. Garib lugatte; yabancı, yurdundan uzakta tek başına kalmış kimse anlamına gelir:

Istılahta; Sikalardan, zayıf ravilerle beraber sadece bir sikanın rivayet etmesi, herkes bir hadisi aynı şekilde rivayet ederken bir ravinin biraz farklı rivayet etmesinden dolayı hususilik arzeden hadis. Hadisçiler "Garib" deyince bu manayı kastederler. Garib hadis sened ve metninin durumuna göre sahih, hasen ve zayıf olabilir. Garib hadisler isnadıyla garib, metniyle garib olmak üzere ikiye ayrılır. İsnadiyle Garib metni bir veya birkaç ravi tarafından rivayet edilmekle meşhur iken sonradan bir ravinin bunlardan başka bir kimseden tek başına rivayet ettiği hadistir.

Metniyle, Garib; içindeki ravileri birbirlerinden rivayetle meşhur bir sened olmakla beraber metni yalnız bu senedle nakledilmiş olan hadis.

Bir hadis ilk tabakalarda garib olup sonraki tabakalarda bir çok raviler tarafından rivayet edilip meşhur olursa bu çeşit hadislerce de Garib meşhur hadisler denilir. Mesela; Hz. Ömer (r.a.)'ın Hz. Peygamber (s.a.s)'den rivayet ettiği "Âmeller ancak niyetlere göredir" (Müslim, imaret,155) hadisi meşhur garibtir. Bu hadisi Hz. Ömer'den sadece Hikame b. Vakkas

Hikame'den Muhammed b. İbrahim, Muhammed'ten sadece Yahya b. Sa'd el-Ensari rivayet etmiştir. Yahya'dan ise birçok ravi rivayet temiz ve hadis meşhur olmuştur.

Hadis metinlerinde az kullanılan, anlaşılması güç kelimeleri, ifade etmek için de "garibu'l-hadis, terimi kullanılmıştır. Hadislerin garib kelimelerini açıklamak için de eserler yazılmıştır. İbnü'l-Esir'in "en-Nihaye fi Garibi'l-Hadis ve'l-Eser" isimli eseri ile Zemahşeri'nin el-Faik fi Garibi'l-Hadis isimli eseri bu eserlerin en meşhur olanlarındandır. .

Hadisçiler hadislerin isnad ve metinlerinin garib olanlarının aranmasını hoş karşılamamışlar. İnsanların ilgisini çekme nadir şeylere sahipmiş gibi gözükmek için garib haberler öğrenenleri tenkid etmişlerdir. Sözgelimi Ahmed b. Hanbel, "Garib hadisleri yazmayınız, çünkü onlar menakirdir (kötü şeyler) ve çoğu zayıf ravilerden gelmedir" demiş, Malik b. Enes de, "İlmin şerrinin garib, hayrının da halk tarafından rivayet edilen zahir" olduğunu ileri sürmüştür. Abdurrezzak, "Biz garib hadisin hayır olduğunu sanırdık, halbuki o şer imiş" derken, Ebu Yusuf da, "Dini kelam ile arayan zındıklaşır, hadisin garibini arayan yalancı olur" demiştir

Garib hadisler Ahad haberlerin kısımlarındandır. Bir haberi Ahad olan Garib hadisin Hüccet olup olmayacağı tartışılagelmiştir. Çünkü bu terim, tarih içinde çok farklı anlamlar ifade etmiş, farklı değerlendirmelere tabi tutulmuştur (bk. Ahad haber).

Haber-i ahadın hüccet olamayacağına ilk olarak Mu'tezile bilginleri öne sürmüşlerdir. Fakat onlar bu terimden bir kişinin bir kişiden yaptığı rivayeti anlamakta idiler. Nitekim Mu'tezile'nin tanınmış imamlarından, el-Hayyat "el-İntisaar" isimli eserinde bunu açıkça ifade ederek şöyle demiştir:

"Biz adil bir kimsenin haberinin hüccet olarak kullanılabileceğini kabul etmiyoruz". Görüldüğü gibi burada sözkonusu edilen ahad haber, sonraki dönemlerde garib hadis olarak adlandırılan haber ile eş anlamlıdır.

Âhad haberin hüccet olup olmayacağı konusu ve hüccet olmasının şartları müctehid imamlar arasında ihtilaflıdır.

Bu konuda dikkat edilmesi gereken nokta haberin geliş şekil veya adlandırılışı değil, onun sahih olup olmadığıdır. Sıhhati kesinlik kazanmış bir hadisin sırf ahad haber olması nedeniyle reddedilmesi, hüccet kabul edilmemesi anlaşılabilir bir tavır olmaktan uzaktır.

Şamil İA

Bu bilgi faydalı oldu mu ?